Deze site maakt gebruik van cookies, zodat wij je de best mogelijke gebruikerservaring kunnen bieden. Cookie-informatie wordt opgeslagen in je browser en voert functies uit zoals het herkennen wanneer je terugkeert naar onze site en helpt ons team om te begrijpen welke delen van de site je het meest interessant en nuttig vindt.
Blog
Imre Tijsse Klasen – Systemisch leiderschap in tijden van onzekerheid en afstand
- Imre Tijsse Klasen
- 22 december 2020
- 3 minuten leestijd
2020…
… zal de geschiedenis in gaan als het jaar van Covid19, het jaar waarin ieder onze eigen weg probeerde te vinden in alle onzekerheid. Een jaar waarin een hoop plannen op de schop ging. En een aantal nieuwe dingen ontstonden.
Het jaar waarin we op basis van 50% van de kennis 100% besluiten moeten nemen. Wij allemaal. Iedere dag opnieuw. Het jaar waarin we geconfronteerd werden met onze idealen van maakbaarheid. Het jaar waarin we een beetje leerden om die onzekerheid te verdragen.
Voor veel organisaties is 2020 ook het jaar waarin thuiswerken de vlucht nam die al heel lang in de lucht hangt. Zelf ben ik afgelopen jaar gemiddeld eens in de 3 weken op mijn werkplek geweest. Hoewel sommige organisaties nog vrijwel volledig op locatie werken, zijn er niet veel mensen die dit jaar volledig ontkomen zijn aan de digitale verandering. Zoom, Teams, Hangouts: we hebben meer huiskamers gezien dan afgelopen jaren bij elkaar opgeteld.
Het thuiswerken en de fundamentele onzekerheid zijn twee verschijnselen die beiden iets vragen van leiderschap in organisaties. Een systemisch perspectief kan richting bieden hoe jij en je team daarmee om kunnen gaan.
1. Holding space
Het eerste wat je kunt door voor je team is present zijn, aan staan voor wat er is en dat wat er niet is. Ik vind het principe van holding space daarbij heel erg behulpzaam. De term laat zich wat moeilijk vertalen maar het is een innerlijke houding, waarbij je het geheel omarmt. Je creëert een veilige een transparante zone als poortwachter tussen je team en de buitenwereld waar informatie doorheen kan stromen. Zelf probeer ik geregeld de voorstelling te maken dat ik een transparant elastiek om mijn team leg. Hierbij bescherm je én maak je ruimte. Op het moment dat het gesprek spannend wordt, vraag ik mezelf af of het zou helpen als ik het elastiek wat uitrek, of juist wat kleiner maakt.
Juist in tijden van onzekerheid kan dat elastiek je helpen om veiligheid te creëren, en om alle maatschappelijke vraagstukken die spelen rondom Covid-19 even buiten te laten. Juist in tijden van thuiswerken is deze innerlijke houding enorm van belang om werkelijk contact te laten stromen.
2. Leidende principes
Het tweede wat je kunt doen is in deze tijden je leidende principes herijken. Leidende principes vormen het antwoord op de vraag: wat zijn we in essentie voor de samenleving? Leidende principes zijn de essentiële schakel tussen de organisatie en de buitenwereld. Het is niet alleen antwoord op de vraag: wat zijn wíj voor de buitenwereld? Maar ook: wat wil de buitenwereld dat wij zijn en in de toekomst zullen zijn? Bijvoorbeeld ‘wij zijn er om leerlingen klaar te stomen voor de maatschappij van de toekomst’, of ‘wij creëren de mogelijkheid om veilig te wonen’ of ‘wij zijn het vangnet voor risico’s die je niet zelf kunt dragen’. Vaak zijn er meerdere leidende principes tegelijk actief in een organisatie. Daarom is de ordening van die principes van belang.
Omdat de buitenwereld zo aan het veranderen is, is het van belang om te kijken of je leidende principes nog kloppen, passend zijn. Hoe doe je dat?
Allereerst is het belangrijk als leidinggevende om onopgeloste vraagstukken (of principes) uit de maatschappij – of soms uit de top van de organisatie – buiten te houden. Op deze manier kun je medewerkers ‘beschermen’ tegen een strijd waar ze geen invloed op uit kunnen oefenen.
Daarna(ast) kun je vooral samen met je team jullie eigen leidende principes boven water halen. Vaak vraagt dat intensieve bevraging naar: ‘Wat zijn we voor de buitenwereld?’ Het gaat vooral om ‘Wat zijn we?’, in plaats van om ‘Hoe doen we dat?’ of om ‘Wat verkopen we?’ Daarnaast gaat het over de prioritering daarvan. Welk principe is het belangrijkst? Zijn we bereid daarvoor een ander principe los te laten? Ga zo lang door totdat je de twee of drie leidende principes duidelijk in beeld hebt en hebt geordend. Het aardige van geordende leidende principes is dat ze veel meer verbinding creëren dan collectief geformuleerde missies en visies.
3. Vaarwel planbare toekomst
Dit jaar vraagt ook om de plannen die we hadden even los te laten. Onze doelen, het beleid, de ambities, iedere toekomst die we kunnen beïnvloeden. En eens te onderzoeken welke toekomst er op ons af komt. Of we dat nu leuk vinden of niet. Wat systemisch leiderschap vereist, is goed luisteren naar de roep vanuit het deze aanstromende toekomst. Dit zijn de krachten van buiten af die groter en sterker zijn dan de systemen zelf of de mensen die erbij horen. Behulpzame vragen die je hierbij kunt stellen zijn.
Hoeveel potentie heeft deze organisatie? Dit team? Deze medewerker? Wanneer is het klaar
Welke toekomst komt er op ons af? Wanneer is de tijd rijp om daar gehoor aan te geven?